80 Jaar Vrijheid in de krant – Lees alle artikelen en interviews terug
Ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid verschenen er dit jaar maandelijkse themapagina’s in de lokale krant. In deze speciale reeks werd stilgestaan bij herdenken en vieren – met aandacht voor muziek, geschiedenis, persoonlijke verhalen en de kracht van samen zijn.
Op deze pagina kun je alle uitgaven van 80 Jaar vrijheid in de krant teruglezen. Daarnaast vind je onderaan interviews met betrokken inwoners, artiesten en organisatoren die hun perspectief delen op vrijheid, herinnering en verbondenheid in Gorinchem en daarbuiten.
Bekijk, herbeleef en laat je inspireren door 80 Jaar vrijheid in de krant.
Krantpagina’s van 2024
Krantpagina’s van 2025
80 Jaar vrijheid in de krant – Interviews
Interview 1: GORINCHEM VIERT VRIJHEID EN VERBINDING
Door Luca van Alfen
Op 5 mei staat Gorinchem, zoals heel Nederland, stil bij de bevrijding. Voor wethouder Polatli is dat een besef dat elke dag zou moeten doorklinken. “Op 5 mei staan we uitgebreid stil bij vrijheid, maar de dag erna lijken we het alweer te vergeten. Dat zou niet zo moeten zijn.” Gorinchem viert dit jaar 80 jaar bevrijding met een eigen Bevrijdingsfestival. “Het hele land viert de bevrijding, en Gorinchem hoort daar net zo goed bij. “Dreiging en polarisatie in de wereld zijn weer actueler dan ooit, en daarom is het belangrijk om samen te komen en te beseffen wat vrijheid betekent. De wethouder hoopt dat het festival de Gorcummers bij elkaar brengt: “We beginnen de dag met een gratis ontbijt aan lange tafels, een moment waar we de verbondenheid kunnen voelen. Verbinding is het allerbelangrijkst.”
Zelf groeide hij op in Gorinchem, maar zijn ouders kwamen uit Turkije. Die achtergrond heeft zijn kijk op vrijheid beïnvloed. “In theorie zou iedereen mogen zijn wie hij is. Maar in de praktijk merk ik dat dat niet altijd zo vanzelfsprekend is. Mensen hebben vooroordelen en mijn uiterlijk verraadt altijd mijn afkomst. Toch ben ik trots op wie ik ben. Misschien heb ik harder moeten knokken dan anderen, maar dat maakt dat ik de waarde van vrijheid des te beter begrijp.”
Als wethouder van cultuur ziet hij ook hoe belangrijk cultuur is bij het vieren van vrijheid. “Voor ik deze functie had, schonk ik weinig aandacht aan culturele zaken. Cultuur was voor mij een schilderij aan de muur in een museum.” Maar als wethouder werden zijn ogen geopend; cultuur brengt mensen samen en zet iets in gang. Hij stelt dat muziek en gezelligheid ook cultuur zijn, en dat juist in dat kader gesprekken over vrijheid opkomen. Door cultuur is het mogelijk om mensen op een toegankelijke manier stil te laten staan bij vrijheid. Polatli wil er als wethouder voor zorgen dat cultuur niet vergeten wordt.
Zo omschrijft hij ook het gevoel van dit Bevrijdingsfestival: “Het voelt als vrijheid.” Het festival is intiem, anders dan in grote steden: het is toegankelijk, geen drukte van buitenaf, geen hekken, de entrée is gratis, gewoon voor iedereen: een plek waar een breed publiek samenkomt. Voor de wethouder draait het festival dan in de kern ook heel erg om de mensen. Als hij niet als wethouder maar als inwoner op het festival af zou gaan, dan zou hij vooral genieten van de gesprekken met mensen. Ergens gaan zitten met een bakje koffie, rondkijken en een hapje eten bij een foodtruck. “Eten is tenslotte ook cultuur.”
Binnen het programma springt één hoogtepunt voor Polatli eruit: “Onze eigen Tommy is aanwezig en knoopt het programma aan elkaar.” In de toekomst heeft de wethouder de wens om een nog multicultureler programma te zien.
Hij hoopt dat elke Gorcummer het festival bezoekt. “Het draait om ontmoeten en begrip. Als hierdoor zelfs maar twee mensen uit Hoog Dalem en het Kremlin elkaar ontmoeten en contact houden, is dat al voor mij net zoveel waard als de wereld.”
Interview 2: “VRIJHEID IS KWETSBAAR”
Door Luca van Alfen
Het Comité 4 en 5 mei zet zich in voor verbondenheid, bewustwording en het belang van herdenken. Michel den Uijl, sinds vijf jaar voorzitter van het Comité 4 en 5 mei Gorinchem, benadrukt hoe essentieel het is om daarbij stil te staan. “Vrijheid lijkt vanzelfsprekend, maar het is ontzettend kwetsbaar. We moeten ons blijven realiseren hoe kwetsbaar vrede, vrijheid en onze rechtsstaat eigenlijk zijn.”
Het comité, dat voornamelijk bestaat uit vrijwilligers, organiseert jaarlijks onder andere de herdenking op 4 mei in de Grote Kerk en bij het monument bij Buiten de Waterpoort. Daarnaast leveren zij een bijdrage aan andere herdenkingen zoals de Holocaustherdenking en de Oktoberraziaherdenking. “Met vrijwilligers werken we vooral aan de organisatie van het herdenken op 4 mei”, legt Den Uijl uit. Dit jaar staat Gorinchem extra stil bij 80 jaar vrijheid met een uitgebreid programma.
“Er zijn extra concerten op 2, 3 en 4 mei en ook een filmvertoning bij Oud-Gorcum”, vertelt Den Uijl. Hoewel het comité vooral de Herdenkingen verzorgt, viert Gorinchem op 5 mei haar vrijheid uitbundig met een Bevrijdingsfestival Buiten de Waterpoort. “Ik vind het fantastisch dat dit lukt. Voor het eerst in misschien wel die 80 jaar zijn zoveel partijen samen om een prachtig festival neer te zetten.” Persoonlijk betekent 4 en 5 mei veel voor Den Uijl. “Ik ben veel met geschiedenis bezig en ken veel verhalen. Voor mij is het belangrijk om mezelf ook telkens weer de vraag te stellen: welke verantwoordelijkheid pak ik zelf? Ik sta elke dag in vrijheid op en zou het misschien elke dag moeten vieren. Maar op 5 mei sta ik er écht bij stil.”
Een bijzonder moment tijdens de herdenking is voor Den Uijl wanneer iemand van Syndion, een organisatie voor mensen met een beperking, een krans legt. “We vergeten vaak dat zij ook slachtoffers waren van de Tweede Wereldoorlog. Het is mooi dat iemand uit die gemeenschap trouw elk jaar dat boeketje legt. Dan voel je echt: we zijn met z’n allen Gorinchem.”
Tijdens de twee minuten stilte denkt Den Uijl ieder jaar aan andere verhalen die hem hebben geraakt. Toch zijn er enkele persoonlijke verhalen die jaarlijks terugkeren. “Mijn oma had een verloofde die in Indië vocht en nooit terugkwam. Ik woonde ooit in een huis waar een Joodse familie woonde, die voor een groot deel nooit is teruggekomen; maar twee dochters hebben het overleefd.”
Michel den Uijl hoopt vooral dat mensen meenemen hoe belangrijk de rechtsstaat, vrede en vrijheid zijn. “Het is zo weg als je niet oplet. Juist daarom is het goed om stil te staan, al is het in de vorm van een ceremonie.” Hij stelt vervolgens dat simpelweg aanwezig zijn bij de herdenking, al enorm helpt. Den Uijl hoopt ook dat er zoveel mogelijk mensen naar het bevrijdingsfestival komen. Al wil je maar een halfuurtje; je bent de hele dag door welkom.”